Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Rıza Köşker, sonbahar ve kış mevsiminde balon balıklarının zehir oranının en yüksek seviyeye ulaştığını ve bu durumun ölüm ve zehirlenme vakalarını artırdığını ifade etti. Köşker, bu zehirli türlerin tutulmasının yasaklanması gerektiğini belirtti.
Türkiye, Yunanistan, KKTC, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, Lübnan, Suriye, İsrail, Filistin, Mısır, Libya ve Tunus’ta istilacı türler üzerine uzmanlaşmış deniz bilimcileri, dünyada birçok kişinin ölümüne yol açan balon balıklarıyla ilgili kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi. Çalışma, 2004-2023 yılları arasında Doğu Akdeniz’deki Lagocephalus sceleratus ve Torquigener hypselogeneion türlerinin neden olduğu saldırılar, zehirlenmeler ve ölümler üzerine topladığı verileri içeriyor.
Araştırmada toplamda insan sağlığını etkileyen 198 olay kaydedildi. Bu olaylar arasında 28 fiziksel saldırı, en az 143 ölümcül olmayan zehirlenme olayı ve tüketim sonucu 27 insan ölümü belgelendi. En fazla olayların Türkiye, Suriye ve Lübnan’da rapor edildiği tespit edildi. Ayrıca, balon balıklarının fiziksel saldırıları genellikle yaz aylarında, zehirlenme vakaları ise kış aylarında meydana geldiği belirlendi.
Balon balıklarının dokularında yüksek seviyelerde bulunan nörotoksin tetrodotoksin (TTX), bu balıkların tüketildiğinde insan sağlığı için ciddi bir tehdit oluşturduğunu ortaya koyuyor. Doç. Dr. Ali Rıza Köşker, bilimsel literatürden elde edilen verilere dayanarak, balon balıklarının öldürücü dozajının sonbahar ve kış aylarında en yüksek düzeye ulaştığını vurguladı. Bu da zehirlenme ve ölüm vakalarının artmasına neden oluyor.
Köşker, “Balon balıklarında bulunan TTX zehri, dünyada bilinen en güçlü denizel zehirlerden biridir. Son 20 yıl içerisinde Doğu Akdeniz ülkelerinde 200’e yakın zehirlenme vakası yaşandı ve bunların 27’si ölümle sonuçlandı. Ülkemizde de ciddi zehirlenme vakaları kaydedildi.” şeklinde konuştu.
Köşker, Akdeniz’deki balon balığı toksin seviyeleri üzerine yapılan çalışmalarının sonuçlarına göre, bu balıkların sonbahar ve kış aylarında üreme döneminden sonra daha yüksek TTX seviyelerine sahip olduğunu ifade etti. Bu durumun, Akdeniz ekosistemine özgü bir fenomen olduğunu düşündüklerini belirtti.
Doç. Dr. Ali Rıza Köşker, balon balıklarının tutulmasının yasaklanmasının önemini vurgulayarak, halkın bu konuda bilinçlendirilmesi gerektiğinin altını çizdi. Balon balıkları, sağlığımıza yönelik büyük bir tehdit oluşturmaya devam ederken, gerekli önlemlerin alınması hayati önem taşıyor.
