Dünya genelinde 14 ülkeden 44 iklim bilimcinin imzasını taşıyan açık mektup, Atlantik Meridyonal Devrilme Dolaşımı’nın (AMOC) çöküş riskinin küçümsendiğini belirterek dünya liderlerine acil harekete geçme çağrısında bulunuyor. Dünya iklimini düzenleyen bu önemli akıntı sisteminin çöküşünün geri dönülemez iklim değişikliklerine yol açabileceğini vurgulayan bilim insanları, özellikle Avrupa için felaket senaryosunun kapıda olduğunu bildirdi.
AMOC, Atlantik Okyanusu’ndaki sıcak su, karbon ve besinlerin taşınmasında kritik bir role sahip. Bu akıntı sistemi, sıcak suyu kuzeye taşır ve soğuyan suyun derinlere inmesiyle döngüyü tamamlar. Küresel iklim dengesini koruyan bu akıntı sayesinde Avrupa, diğer kıtalara göre daha ılıman bir iklime sahip olur. Ancak, buzulların erimesi sonucu okyanus yüzeyindeki tatlı su oranı artmakta ve suyun yoğunluğundaki değişim nedeniyle akıntının zayıflama riski doğmaktadır.
Bilim insanlarının yayımladığı açık mektupta, 2100 yılına kadar AMOC’nin aniden çökme ihtimalinin “orta” düzeyde olduğu belirtiliyor. Ancak uzmanlar, bu değerlendirmenin çöküş riskini hafife aldığı görüşünde birleşiyor. IPCC’nin raporuna göre “orta düzeyde” bir ihtimal bile küresel bir felakete yol açabilecek nitelikte. Bilim insanları, “Bu riskler yeterince ciddiye alınmıyor. Orta düzeyde bir çöküş ihtimali bile dünya genelinde yüzyıllar boyunca sürecek olumsuz etkileri beraberinde getirebilir” ifadelerini kullanarak, daha geniş çaplı önlemler alınması gerektiğine dikkat çekiyor.
Uzmanların belirttiği gibi AMOC’nin çöküşü, özellikle Avrupa’da soğuma, deniz seviyelerinde yükselme ve kuraklık risklerini artıracak. 2023’te yapılan bir araştırma, AMOC’nin çöküşünün 2025 ile 2095 yılları arasında gerçekleşebileceğini öngörüyor. Uzmanlar, Avrupa’da sıcaklıkların belirgin şekilde düşebileceğini; Londra’da 10°C, Bergen’de ise 15°C’ye varan soğuma olabileceğini belirtiyor. Öte yandan, Amazon Ormanları’nda yağış düzenlerinde de ciddi değişiklikler bekleniyor.
Bilim insanları, daha fazla araştırma yapılması gerektiğini ve çöküşün olası etkilerine karşı toplumların uyum sağlaması için hazırlık yapılmasını tavsiye ediyor. Exeter Üniversitesi’nden iklim bilimci Tim Lenton, “AMOC’nin çöküşü dünya genelinde gıda ve su güvenliğini tehdit edebilir. Bu nedenle daha kapsamlı araştırmalara yatırım yapılmalı” dedi.
