Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre’nin Lozan kentinde imzalanarak, Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası alandaki siyasi ve hukuki temelini atan en önemli belgedir. Osmanlı İmparatorluğu’nun sona erdiği ve yeni Türk devletinin kabul edildiği bu antlaşma, Türkiye için bir bağımsızlık ve egemenlik belgesi niteliği taşımaktadır.
1. Lozan Antlaşması Nedir?
Lozan Antlaşması, I. Dünya Savaşı sonrası Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan ve Sevr Antlaşması’nı geçersiz kılan barış antlaşmasıdır. Türkiye adına görüşmelere İsmet İnönü başkanlığındaki heyet katılmıştır. Antlaşma, Türkiye ile Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan gibi birçok devlet arasında imzalanmıştır.
2. Türkiye İçin Sağladığı Temel Kazanımlar
a. Siyasi Egemenlik Tanındı:
Antlaşmayla birlikte Türkiye’nin bağımsızlığı uluslararası alanda tanındı. Sevr Antlaşması’nın ağır ve kabul edilemez şartları geçersiz sayıldı.
b. Sınırlar Belirlendi:
Türkiye’nin batı sınırları (Yunanistan ile), güney sınırları (Suriye ile) ve doğu sınırları büyük ölçüde belirlendi. Musul dışında Türkiye’nin sınırları netleşti.
c. Kapitülasyonlar Kaldırıldı:
Osmanlı döneminde yabancı ülkelere verilen ekonomik ve hukuki ayrıcalıklar, Lozan ile tamamen kaldırıldı. Türkiye, ekonomik bağımsızlığını kazandı.
d. Azınlık Hakları Düzenlendi:
Lozan’da Türk topraklarında yaşayan azınlıkların hakları belirlenmiş, bu grupların Türkiye Cumhuriyeti’nin bir parçası olduğu kabul edilmiştir.
e. Boğazlar Rejimi Belirlendi:
Boğazların yönetimi için bir komisyon kurulması kabul edilmiştir. (1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile bu madde değişmiştir.)
3. Türkiye’nin Modernleşme Yolculuğuna Zemin Hazırladı
Lozan Antlaşması sadece siyasi bağımsızlığı değil, aynı zamanda yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin laik ve çağdaş bir devlet olarak inşa edilmesinin yolunu açtı. Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde yapılan inkılapların önünde engel oluşturan dış baskılar ortadan kaldırıldı.
4. Lozan, Bir Diploması Zaferidir
İsmet İnönü’nün büyük diplomatik başarısı olarak tarihe geçen Lozan, askeri mücadeleyle kazanılan Kurtuluş Savaşı’nın masa başında da tescillenmesini sağladı. Bu yönüyle Lozan, Türk milletinin haklı mücadelesinin dünyaca kabul edildiği bir belge olarak değerlidir.
Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası alanda tanınmasını, bağımsızlık ve egemenliğinin kabulünü sağlayan tarihî bir dönüm noktasıdır. Bu antlaşma ile yeni Türk devleti, Batılı devletlerin dayatmalarına karşı kendi iradesini kabul ettirmiş, tam bağımsızlığını elde etmiştir. Bugün hala geçerliliğini sürdüren bu antlaşma, Türkiye’nin siyasi, hukuki ve ekonomik temellerini atan en önemli metinlerden biridir.
Kaynak: Haber Merkezi
